Судьянинг конституциявий бурчи қонун устуворлигидан қалб амригачадир.
Судьянинг конституциявий бурчи қонун устуворлигидан қалб амригачадир.
Ҳуқуқий давлатга интилаётган замонавий жамиятда судьянинг сиймоси муҳим ўринни эгаллайди. Бу шунчаки касб ёки лавозим эмас, балки алоҳида ахлоқий қиёфани талаб қиладиган хизматдир. Судья қасамёд қабул қилар экан, фақатгина Конституция ва қонунларга бўйсунишга онт ичади. Бунда чуқур маъно мужассам.
Янги таҳрирдаги Конституциямизнинг энг катта бойлиги – «инсон қадри» деган тушунча олий қадрият сифатида белгилангани. Судья учун бу қуруқ сўз эмас, балки амалий кўрсатмадир. Ҳар бир кўрилаётган ишда, майда низодан тортиб, оғир жиноят ишигача, инсоннинг асосий ҳуқуқ ва эркинликларини таъминлаш биринчи ўринда туради.
Судьянинг вазифаси шунчаки жазо тайинлаш ёки низони ҳал қилиш эмас, балки ҳар бир шахснинг ҳуқуқлари ҳимояланганига ишонч ҳосил қилишдир.
Конституциянинг 112-моддасидаги «Судьялар мустақилдирлар ва фақатгина қонунга бўйсунадилар» деган норма одил судловнинг пойдеворидир. Бу ҳар бир судьяга ишни кўришда ҳеч қандай ташқи таъсирсиз, холис ва адолатли қарор чиқариш имкониятини беради.
Конституция мамлакат бўйлаб ягона ҳуқуқий макон яратади. Бу шуни англатадики, Ўзбекистоннинг қайси ҳудудида яшашингиздан қатъий назар, Асосий Қонун барча учун бир хил ишлайди ва судлар бир хил стандартлар асосида иш олиб боради.
Судьянинг конституциявий бурчи қонун устуворлигидан қалб амригачадир! Судьялик – масъулиятли ва шарафли бурч. Бу бурчни адо этишда Конституция судья учун компас, маёқ ва қалқон вазифасини бажаради. Унга инсонпарварлик, адолат ва қонун устуворлиги тамойилларидан оғишмай, ҳар бир фуқаронинг ҳуқуқ ва эркинликларини ишончли ҳимоя қилиш масъулиятини юклайди. Асосий Қонунимиз нафақат давлатнинг, балки ҳар бир фуқаронинг ва шу жумладан, судьянинг ҳам ҳаёт йўриқномасидир. Конституция судьяга кенг ваколатлар ва мустақиллик бериши билан бирга, зиммасига оғир ва шарафли бурч ҳам юклайди. Бу бурч ҳам ҳуқуқий, ҳам ахлоқий моҳиятга эга. Асосий бурч –қонуннинг сўзсиз устуворлигини таъминлаш. Судья жамиятнинг энг заиф қатламини ҳам, энг қудратли вакилларини ҳам қонун олдида тенг кўриши шарт. Унинг конституциявий бурчи ҳеч кимга имтиёз бермаслик, ҳеч кимга ён босмасликдир. Қарор чиқаришда на таниш-билишчилик, на мансаб, на моддий манфаатдорлик аралашиши мумкин эмас. Бу – одил судловнинг олтин қоидаси.
Конституциянинг «Инсон қадри» тамойили, судьяга ўз ишига оддий юридик жараён сифатида эмас, балки инсонийлик нуқтаи назаридан ёндашишни буюради. Судьянинг конституциявий бурчи ҳар бир иш ортида турган инсон тақдирини, унинг келажагини ҳис қилиш ва энг адолатли, инсонпарвар ечимни топишдир. Қарор қанчалик қатъий бўлмасин, у адолат руҳи билан суғорилган бўлиши лозим.
Хулоса қилиб айтганда, судьянинг конституциявий бурчи бутун ҳаётини қонун устуворлигига бағишлаш, ҳар бир фуқаронинг ҳуқуқларини сўзсиз ҳимоя қилиш ва шу орқали Ўзбекистон Республикасининг Конституциясида мустаҳкамланган адолатли, демократик ва ҳуқуқий давлат пойдеворини мустаҳкамлашдан иборатдир.
Сирдарё вилоят маъмурий судининг судяси Аброр Кудратов