Ўзбекистон Республикаси ташқи сиёсатининг асосий йўналишлари ва эришилган ижобий натижалар
Ўзбекистон Республикасининг сўнгги йиллардаги ташқи сиёсатининг асосий йўналишлари Марказий Осиё давлатлари билан яқин қўшничилик алоқаларини мустаҳкамлаш, асосий хорижий шериклар билан муносабатларни ривожлантириш ва иқтисодий дипломатияни фаол илгари суриш, халқаро ва минтақавий ташкилотлар доирасида кўп томонлама ҳамкорликни жадаллаштириш, туркий давлатлар билан муносабатларни ривожлантириш ва бошқа йўналишлар ҳисобланади.
Ўзбекистон ташқи сиёсатининг бош устувор йўналиши – Марказий Осиё давлатлари билан дўстона, яқин қўшничилик ва ўзаро манфаатли алоқаларни ривожлантириш ва мустаҳкамлаш бўлиб, сўнгги йилларда олий ва юқори даражадаги ташрифлар, идоралараро учрашувлар ва онлайн-мулоқотлар мунтазам ўтказилиб келинмоқда.
Ўзбекистон раҳбариятининг қўшни давлатлар билан яхши қўшничилик, дўстона ва ўзаро манфаатли алоқаларни мустаҳкамлашга қаратилган янгича ташқи сиёсати туфайли Марказий Осиё мамлакатлари ўртасида савдо-иқтисодий ва сармоявий ҳамкорликни ривожлантириш ҳамда транспорт соҳасидаги ўзаро ҳамкорлик учун ишончли замин яратилди.
Сўнгги вақтларда Марказий Осиёда кўп йиллар давомида гўёки ечими йўқдек туйилган чегара ва сув-энергетика соҳасидаги масалаларнинг аксарияти ижобий ҳал қилинди.
Ташқи сиёсатда асосий хорижий шериклар билан муносабатларни ривожлантириш ва иқтисодий дипломатияни фаол илгари суришга ҳам катта эътибор қаратилмоқда.
Айни пайтда Ўзбекистон ва Хитой ўртасидаги савдо-иқтисодий ва сармоявий ҳамкорлик изчил ривожланмоқда. Юқори технологиялар, муқобил энергетика, кимё, машинасозлик, металлургия, электротехника, инфратузилмани модернизация қилиш ва бошқа соҳаларда қатор йирик қўшма сармоявий лойиҳалар амалга оширилмоқда.
Яқин келажакда Ўзбекистонда хитойлик ҳамкорлар иштирокида сув, электр энергетика, автомобиль ва темирйўл соҳаларида йирик инфратузилма лойиҳаларини амалга ошириш бўйича узоқ муддатли дастурни тасдиқлаш режалаштирилган.
Ўзбекистон Хитойнинг глобал бирлаштирувчи кучга айланган “Бир макон, бир йўл” ташаббусини амалга ошириш доирасида турли дастурларда ҳам фаол иштирок этмоқда.
Савдо-иқтисодий соҳада динамик ўсиш барча жабҳаларда намоён бўлмоқда. Ўзбекистон ташқи савдо айланмасида юқори улушга эга бўлган ҳамкор давлатлар орасида Хитой етакчи давлат сифатида эътироф этилмоқда. Икки мамлакат ўртасидаги ўзаро савдо айланмаси ҳажми 2023 йилда салкам 14 млрд. долларга тенг бўлди.
Ташқи сиёсатдаги асосий хорижий хамкорларимиздан яна бири Россия Федерацияси билан ҳам муносабатларимиз ривожланиб бормоқда.
Жумладан, жорий йилнинг 26-27 май кунлари Россия Федерацияси президенти Владимир Путин давлат ташрифи билан мамлакатимизда бўлди.
Мазкур учрашув кун тартибидан Ўзбекистон ва Россия ўртасидаги кенг қамровли стратегик шериклик ва иттифоқчилик муносабатларини янада ривожлантириш ва чуқурлаштириш масалалари ўрин олди.
Амалий ҳамкорликни кенгайтиришга, энг аввало, ўзаро товар айирбошлаш ҳажмини ошириш, иқтисодиёт тармоқларида кооперация лойиҳаларини илгари суриш, инновацион ҳамкорлик дастурларини қўллаб-қувватлаш, фаол маданий-гуманитар алмашинувни давом эттиришга алоҳида эътибор қаратилди.
Россия ва Ўзбекистон делегациялари Россия Президенти Владимир Путиннинг Тошкентга ташрифи доирасида 26 та ҳужжат – келишувлар, меморандумлар ва протоколларни тасдиқлади.
Ташқи сиёсатимизда халқаро ва минтақавий ташкилотлар доирасида кўп томонлама ҳамкорликни жадаллаштиришда ҳам ижобий натижаларга эришилмоқда.
Жумладан, Ўзбекистоннинг Бирлашган Миллатлар Ташкилоти (БМТ), Европада хавфсизлик ва ҳамкорлик ташкилоти (ЕХҲТ), Жаҳон банки, Шанхай ҳамкорлик ташкилоти (ШҲТ), Ислом тараққиёт банки (ИТБ), Иқтисодий ҳамкорлик ташкилоти (ИҲТ), Туркий кенгаш, Халқаро миграция ташкилоти (ХМТ) ҳамда бошқа нуфузли халқаро ва минтақавий ташкилотлар билан кўп томонлама ҳамкорлиги фаол давом этмоқда.
2023 йил 19 сентябрь куни Нью-Йорк шаҳридаги Бирлашган Миллатлар Ташкилоти бош қароргоҳида БМТ Бош Ассамблеяси 78-сессиясининг умумсиёсий мунозараларида Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев нутқ сўзлади.
Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев ўз нутқида ҳамжиҳатлик ва амалий ҳамкорлик руҳини сақлаш, умумий манфаатларни мавжуд зиддиятлардан юқори қўйган ҳолда мамлакатларни жипслаштириш зарурлигини қайд этди.
Сўнгги йилларда ташқи сиёсатимизда Туркий давлатлар билан муносабатларни ривожлантиришда ҳам бир қанча ютуқларга эришилди.
Ўзбекистон объектив омиллар ва параметрлар – тарихий, маданий, тадрижий, географик ва геоиқтисодий жиҳатдан туркий дунёда асосий иштирокчи ҳисобланади. Сўнгги йилларда Ўзбекистон билан туркий дунё мамлакатлари ўртасидаги муносабатлар тубдан ўзгарди, инқилобий ташаббуслар илгари сурилиб, муҳим қарорлар қабул қилинди. Бу Ўзбекистон билан туркий дунё мамлакатлари ўртасидаги муносабатларни бутунлай янги даражага олиб чиқди.
Туркий давлатлар ташкилоти 2021 йилда янги ном билан фаолият бошлаб, 2022 йил 11 ноябр куни ўзининг илк саммитини Самарқандда ўтказди.
Ўзбекистон — Туркия муносабатларини ҳар томонлама мустаҳкамлаш ва ривожлантириш 2024 йилда ҳам давом этмоқда. Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев Туркия Республикаси Президенти Режеп Таййип Эрдоғаннинг таклифига биноан жорий йилнинг 6 июнь куни расмий ташриф билан ушбу мамлакатда бўлди.
Ташриф доирасида давлат раҳбарларининг тор доирадаги учрашуви ва Анқара шаҳрида икки давлат раҳбарлари раислигида Стратегик ҳамкорлик кенгашининг учинчи йиғилиши ўтказилди. Музокаралар якунида икки давлат ўртасидаги кенг қамровли стратегик шерикликни чуқурлаштириш тўғрисида қўшма декларация ва 19 та икки томонлама ҳужжат имзоланди. Президентлар илк бор етакчи корхона ва компаниялар раҳбарлари билан қўшма учрашув ўтказдилар.
Давлатимиз раҳбарии Туркиянинг олий давлат мукофоти – “Туркия Республикаси нишони” билан тақдирланди.
Ўзбекистон Республикасининг ташқи сиёсатида меҳнат мигрантларини ҳуқуқий ҳимоя қилиш кўламини ошириш, Афғонистонда тинчликка эришиш масалаларида ҳам ижобий натижаларга эришмоқда.
Сирдарё вилоят маъмурий суди
бош консультанти Ш.Ўктамов