ИНСОН ҚАДРИНИ ЮКСАЛТИРГАН КОНСТИТУЦИЯ
Конституция мамлакатимизда давлатчиликнинг бош қонуни сифатида жамият ҳаётини тартибга солувчи асосий пойдевор бўлиб хизмат қилади. 1992 йил 8 декабрда қабул қилинган Асосий Қонунда давлат, жамият ва фуқаролар ўртасидаги ҳуқуқий муносабатлар мустаҳкам асосгаэга бўлди. Шу йиллар давомида мамлакатимиз ижтимоий ва сиёсий тараққиётнинг янги босқичларига қадам қўйди, Конституция ҳам замон талаблари ва халқаростандартларга мувофиқ такомиллаштирилди.
Янги ривожланиш босқичи Конституциядаги баъзи нор- маларни замон талабларига мослаштириш заруратини юзага келтирди. 2023 йил 30 апрель куни ўтказилган умумхалқ референдумида халқимиз янгиланган Консти- туцияни қабул қилиб, инсон қадрини энг олий неъмат си- фатида белгилади. Илгариги “давлат – жамият – инсон” тамойили ўрнига “инсон – жамият – давлат” тамойили жорий этилди. Бу давлат си- ёсатининг марказида инсон туришини англатади.
| Конституция мамлакатимизда давлатчиликнинг бош қонуни сифатида жамият ҳаётини тартибга солувчи асосий пойдевор бўлиб хизмат қилади. 1992 йил 8 декабрда қабул қилинган Асосий Қонунда давлат, жамият вафуқаролар ўртасидаги ҳуқуқий муносабатлар мустаҳкам асосгаэга бўлди. Шу йиллар давомида мамлакатимиз ижтимоий ва сиёсий тараққиётнинг янги босқичларига қадам қўйди, Конституция ҳам замон талаблари ва халқаростандартларга мувофиқ такомиллаштирилди. |
Янгиланган Конституцияда давлатнинг ижтимоий мажбу- риятлари кенгайди. Эҳтиёжманд фуқароларни уй-жой билан таъмин лаш, меҳ нат га ҳақ тўлашнинг энг кам миқдорини инсонга муносиб турмуш да- ражасига мувофиқ белгилаш, кафолатланган тиббий ёрдамни давлат ҳисобидан тақдим этиш каби нормалар фуқаролар ман- фаатини кучайтирди. 54-модда инсон ҳуқуқ ва эркинликлари- ни давлатнинг олий мақсади сифатида белгиласа, 20-модда инсон шаъни ва қадр-қиммати дахлсизлигини, ҳуқуқий таъсир чораларининг мутаносиблиги ва барча зиддиятлар инсон фойдасига талқин қилинишини мустаҳкамлади.
Конституция энди ҳар бир фуқарога тўғридан-тўғри хиз- мат қилувчи ҳужжат сифатида
амал қилади. Ундаги норма- ларни қўллаш учун алоҳида қонуннинг мавжудлиги ёки йўқлиги аҳамиятга эга эмас. Шахс ҳу қу қ ларини ҳимоя қилиш мақсадида “Хабеас кор- пус” институти кенгайтирилди: суд қарори бўлмай 48 соатдан ортиқ ушлаб туриш мумкин эмас, телефон сўзлашувларини эшитиш ёки тинтув ўтказиш фақат суд рухсати билан амалга оширилиши, гумонланувчига ўз ҳуқуқлари содда ва тушунарли тилда дарҳол тушунтирилиши таъминланди. Бу қоидалар ин- сонни ноҳақ таъқиб ва босимдан ҳимоя қилади.
Судьялар мустақиллиги Кон- ституцияда мустаҳкамланди. Судья бошқа орган лар ва шахслардан мутлақо мустақил бўлиб, судни қайта ташкил этиш ёки тугатиш уни лаво- зимидан озод қилиш учун асос бўла олмайди. Бу одил судлов ва суд ҳокимиятининг барқарорлигини таъминлайди.
Янгиланган Конституция инсон, жамият ва давлатнинг барқарор ривожланишини таъ- минлашга қаратилган, инсон қадрини устуворликда белги- лаб, мамлакатдаги демократик ислоҳотларнинг изчил ва қатъий йўлдан бораётганини яна бир бор тасдиқлайди.
Нурулла Абдуллаев, Сирдарё вилоят маъмурий
суди судьяси